Urlop wypoczynkowy- zasady wykorzystania i kary za naruszenie przepisów

Prawo do urlopu wypoczynkowego jest zagwarantowane w Kodeksie Pracy dla każdego pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę. Pracodawca zobowiązany jest do udzielenia urlopu na zasadach określonych w przepisach i po porozumieniu z pracownikiem. Jakie to zasady i co grozi za ich naruszenie lub bezpodstawne obniżenie wymiaru urlopu?

Wymiar i plan urlopu, czyli prawa pracowników i obowiązki pracodawców

Wymiar urlopu wypoczynkowego zależy od stażu pracy pracownika, na który składa się zarówno czas świadczenia pracy, jak i czas nauki w szkole zawodowej, średniej, policealnej i szkole wyższej.

Wyjątkiem jest sytuacja, w której pracownik dopiero podjął pierwszą pracę, gdyż wówczas nabywa prawo do urlopu na zasadzie 1/12 za każdy przepracowany miesiąc.

Urlop wypoczynkowy jest płatny i udzielany na podstawie wniosku pracownika (może to być wniosek online złożony w systemie kadrowo-płacowym), a wymiar urlopu może zostać podzielony na części, jednak przynajmniej jedna część urlopu powinna trwać nieprzerwanie 14 kolejnych dni kalendarzowych (reguła ta musi być przestrzegana, odstąpić od niej można, gdy pracownik przejdzie na zwolnienie lekarskie w czasie trwania dwutygodniowego wypoczynku, lub gdy dopiero nabywa prawa urlopowe – pierwsza praca).

Każdy pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę ma zatem prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego, a pracodawca zobowiązany jest do jego udzielenia w porozumieniu z pracownikiem i na podstawie wniosku pracownika oraz tworzonych w przedsiębiorstwie planów urlopowych.

E-wnioski urlopowe i elektroniczne rozliczanie czasu pracy – sprawdź system RCP ASISTAR

Niewykorzystany urlop wypoczynkowy przechodzi na kolejny rok, z możliwością wykorzystania do 30 września roku kolejnego. Ponadto, w okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracodawca ma prawo wysłać pracownika na urlop, zarówno bieżący, jak i zaległy, i to w drodze decyzji jednostronnej, więc bez porozumienia z pracownikiem.

Czytaj także: Wykorzystanie urlopu w 2021 roku – zmiany

Czy pracodawca może zmienić lub odmówić udzielenia urlopu wypoczynkowego?

Zarówno pracodawca, jak i pracownik mają prawo do zmiany wcześniej ustalonego terminu urlopu wypoczynkowego. W przypadku pracodawcy taka zmiana możliwa jest tylko jeśli nieobecność pracownika spowodowałaby poważne zakłócenia w toku pracy, natomiast pracownik może zmienić termin z różnych przyczyn składając umotywowany wniosek do pracodawcy.

Pracodawca może też odmówić urlopu we wskazanym terminie, ale tylko jeśli zagrozi to ciągłości pracy firmy. Należy jednak pamiętać, że na pracodawcy ciąży obowiązek zapewnienia pracownikowi wypoczynku zgodnie z przepisami Kodeksu Pracy, więc musi udzielić prawnikowi urlopu wypoczynkowego najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego.

Pracodawca natomiast nie może odmówić pracownikowi udzielenia urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po urlopie rodzicielskim lub macierzyńskim.

Kary dla pracodawcy za naruszenie przepisów dotyczących urlopu wypoczynkowego

Prawo do urlopu wypoczynkowego to niezbywalne prawo każdego pracownika wynikające z postanowień Kodeksu pracy (pracy prawo do wypoczynku to podstawową zasadę prawa pracy). Dlatego też przepisy Kodeksu pracy jasno określają sankcję w postaci kary grzywny w wysokości od 1000 zł do 30 000 zł za nieudzielenie urlopu wypoczynkowego lub bezpodstawne obniżenie jego wymiaru.

Warto zauważyć, że powyższa kara grzywny nie dotyczy odwołania pracownika z urlopu oraz niesporządzenia planu urlopów, jeśli w zakładzie pracy działają związki zawodowe i nie ma ich zgody na nieutworzenie planu. Jednak pracodawca decydując się na odwołanie pracownika z urlopu z ważnych dla zachowania ciągłości pracy przyczyn musi pamiętać, że w takiej sytuacji pracownik ma prawo żądać zwrotu poniesionych z tego tytułu kosztów (m.in. koszty opłaconych biletów lotniczych, zarezerwowanych noclegów itp.).

Istnieje też w przepisach opcja zaniechania nałożenia kary grzywny w przypadku zastosowania przez inspektora pracy lub sąd nagany, pouczenia, zwrócenia uwagi, ostrzeżenia lub zastosowania innych środków oddziaływania wychowawczego lub środków oddziaływania społecznego, a wszystko to zależy od charakteru i okoliczności danego czynu.

Jedynie w skrajnych sytuacjach nieudzielanie urlopu może być traktowane jako przestępstwo podlegające przepisom Kodeksu karnego – kto, wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, złośliwie lub uporczywie narusza prawa pracownika wynikające ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 (art. 218 § 1a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r., Kodeks karny).

Zobacz także: Płaca minimalna w 2022 roku ma wzrosnąć o 200 zł

Outsourcing kadr i płac – poznaj naszą ofertę!